به بهانه ۲۲ اردیبهشت، روز جهانی پرستار؛
روز جهانی تقدیر از پرستاران
به گزارش مطب نما مهاجرت شهروندان یک کشور بیشتر برای دستیابی به موقعیت های بهتر در جوامع مقصد است و پدیده «مهاجرت پرستاران» هم در کوران کرونا بیشتر با همین رویکرد نگریسته می شود؛ پرسش این است که آیا ماجرا فقط دستیابی به دستمزد بیشتر است و یا با علل مختلفی تصمیم به مهاجرت می گیرند.
۱۲ ماه مه (۲۲ اردیبهشت) روز جهانی پرستار است. در ایران همه ساله پنجم جمادی الاول سالروز تولد حضرت زینب(س) به نام روز پرستار نام گذاری شده و از زحمات این قشر تقدیر می شود.
تا قبل از بروز همه گیری کرونا، فاصله میان استانداردهای پرستاری در کشور ما با سایر کشورهای توسعه یافته مبین ضرورت اقدام جدی نظام بهداشت و درمان بود و حالا وضعیت بگونه ای است که کارشناسان و فعالان حوزه پرستاری می گویند نه تنها به اقدام جدی بلکه فوری نیاز داریم.
براساس آمار در ارتباط با سال ۲۰۱۷ و همچنان که دبیرکل خانه پرستار می گوید، نسبت پرستاران ایرانی ۱.۶ نفر به ازای هر هزار نفر ارزیابی شده و این در شرایطی است که وضعیت استاندارد، پنج تا ۶ نفر برای هر هزار نفر است و در بدترین حالت این تعداد از سه نفر نباید پایین تر بیاید.
علاوه بر این، شاخص دیگر، نسبت تعداد پرستار به تخت بیمارستانی است. بنابر اظهاراتِ چند ماه پیشِ معاون پرستاری وزارت بهداشت، تعداد پرستار در کشور ما ۰.۹ نفر به ازای هر تخت بیمارستانی است و اگر سالانه ۱۰ هزار نفر کارشناس پرستاری تربیت نماییم در کمتر از ۱۰ سال آینده به سقف استاندارد می رسیم.
نسبت پرستاران ایرانی ۱.۶ نفر به ازای هر هزار نفر ارزیابی شده بود و این در شرایطی است که وضعیت استاندارد، پنج تا ۶ نفر برای هر هزار نفر استدر این میان و با عنایت به نیاز مبرم کشور به تخصص پرستاران، پدیده ای به نام «مهاجرت پرستاران» اوضاع را پیچیده تر کرده است.
پیمایش ارزیابی مهاجرت پرستاران
«پیمایش میل و تصمیم به مهاجرت در بین پزشکان و پرستاران» که در سال ۱۴۰۰ برای اولین بار اجرا شد می گوید نزدیک به ۱۲ درصد پرستاران مایلند دست به مهاجرت بزنند.
در همین پیوند، اظهارات «محمد شریفی مقدم» دبیرکل خانه پرستار در اواسط بهمن ماه سال گذشته بشکلی جدی تر نگاه ها را به مسئله مهاجرت پرستاران دوخت. به قول وی در حالیکه کشور به جذب پرستار نیاز دارد در یک سال گذشته حدود ۲ هزار پرستار مبادرت به مهاجرت کرده اند.
۲ ماه پیش از این گفته ها، «آرمین زارعیان» رئیس هیات مدیره نظام پرستاری تهران با برآورد رقم مهاجرت پنج تا هشت هزار پرستار در سال اول کرونا، گفته بود مجوز خروج از کشور پرستاران در تهران در سالهای پیش به صورت میانگین ماهانه پنج نفر بود که این عدد در دوران کرونا در تهران به ماهی ۵۰۰ درخواست خروج از کشور رسید.
پیمایش میل و تصمیم به مهاجرت در سال ۱۴۰۰ می گوید نزدیک به ۱۲ درصد پرستاران مایلند دست به مهاجرت بزنندزارعیان البته چند هفته بعد و در میانه دیماه با بیان اینکه در دو سال نزدیک به ۴ تا ۵ هزار پرستار از کشور خارج شدند، بیان نمود: درخواست برای مهاجرت پرستاران کاهش پیدا کرده چونکه تسهیلات و فوق العاده ویژه هایی را برای پرستاران قایل شدند و با تاکید رهبر معظم انقلاب بر تعرفه گذاری خدمات پرستاری، امیدواری ها میان اعضای این صنف افزایش پیدا کرده است.
جدا از فعالان صنفی پرستاری، آمارهایی هم از جانب مسؤلان دولتی در ماه های اخیر درباره مهاجرت پرستاران اعلام شده است؛ همچون دکتر «عباس عبادی» معاون پرستاری وزارت بهداشت در گفت وگوی ویژه خبری نوزدهم آذرماه سال گذشته عنوان کرد: در سال ۹۹ حداقل ۱۲۵۰ نفر از سازمان نظام پرستاری درخواست برای مهاجرت (گوداستندینگ) کرده اند. البته تخمین زده می شود این عدد بیشتر باشد و اگر برآورد ۱.۵ تا ۲ برابری داشته باشیم و اگر میانه را ۱۵۰۰ نفر در نظر بگیریم، میتوان اظهار داشت که معادل ۳۰ دانشکده پرستاری که نیروی انسانی را تربیت می کنند، مهاجرت داریم و این زنگ خطری برای نظام سلامت است.
مهاجرت با وجود نیاز شدید داخلی
درباره آمار و ارقام پرستاران در کشور، معاون پرستاری وزارت بهداشت، آبان ماه سال گذشته به «ایسنا» گفته بود در مجموع حدود ۲۰۰ هزار نفر همکار پرستار در مجموعه کشور داریم که حدود ۱۴۲ هزار نفر زیر مجموعه وزارت بهداشت هستند و ۶۰ هزار نفر در سایر بخش ها ارائه ی خدمت می کنند.
معاون پرستاری وزارت بهداشت فروردین ماه ۱۴۰۱ در مصاحبه با «ایلنا» با یادآوری کمبود حداقل ۱۰۰ هزار نفر کادر پرستار در کشور، بیان داشت: امیدواریم بتوانیم با کمک معاونت توسعه و سازمان اداری و استخدامی، مجلس شورای اسلامی و سازمان نظام پرستاری امسال علاوه بر جذب پرستاران فعال در بحران کرونا، تعداد قابل توجهی نیروی پرستاری جذب و نسبت پرستار به تخت را به استاندارد نزدیک نماییم.
درخواست برای مهاجرت پرستاران کاهش پیدا کرده چونکه تسهیلات و فوق العاده ویژه هایی را برای پرستاران قائل شدند و با تاکید رهبر معظم انقلاب بر تعرفه گذاری خدمات پرستاری، امیدواری ها میان اعضای این صنف افزایش پیدا کرده استبا توجه به این وعده ها میتوان امیدوار بود مشکل امنیت شغلی پرستاران که هزاران نفر از آنان حتی در اوج کرونا گرفتار قراردادهای ۸۹ روزه بودند برطرف شود، اما فعالان صنفی پرستاری مسائلی دیگری را هم بعنوان محرک های مهاجرت عنوان می کنند که پرداختن به آن لازم است.
مواجهه پرستاران با شکاف های دستمزدی
«محمدرضا سقائیان فرد» فعال حقوق مدافعان سلامت در گفت وگویی با پژوهشگر ایرنا درباره وضعیت دستمزدی پرستاران در سالهای اخیر بیان می کند: تا جایی که اطلاع دارم تا قبل از تخصیص اعتبارات مورد نیاز دانشگاه های علوم پزشکی برای سال ۱۴۰۰، بعضی از پرستاران با قرارداد ۸۹ روزه ماهی ۲ تا ۳ میلیون حقوق پایه بیشتر نداشتند و از همه بدتر وضعیت پرستاران ساعتی بود که برخی ساعتی ۲۵ هزار تومان دریافت می کردند.
سقائیان فرد می افزاید: پرستار در کشورهای اروپایی ماهانه حقوق چهار تا پنج هزار دلاری دریافت می کند و حتی روزانه ۲۰۰ دلار به پرستارانی که از بیماران کرونایی مراقبت می کنند پرداخت می شود، یعنی دستمزد یک روز کار در بیمارستان های اروپایی برابر با یک ماه حقوق پرستار ایرانی است.
این فعال حقوق مدافعان سلامت می گوید: مسئله دیگر که در این روند تأثیر زیادی دارد این است که پرستاران رسمی و پیمانی بخش دولتی بر مبنای رتبه بندی شغلی در جایگاه بالینی و کارشناسی قرار می گیرند و بر این اساس است که امتیازاتشان را دریافت می کنند در حالیکه در بعضی از شرکت ها، پرستاران در ردیف شغلی یک کارگر تعریف می شوند؛ یعنی از قانون تأمین اجتماعی و نه قانون خدمات کشوری پیروی می کنند. همین مسئله سبب می شود خیلی از امتیازهایی که پرستاران در سیستم دولتی دریافت می کنند از شرکتی ها سلب شود همچون تفاوتی که از نظر حقوق پایه و مزایا نسبت به دیگران دارند.
به گفته برخی فعالان حقوق کادر درمان، دستمزد یک روز کار در بیمارستان های اروپایی برابر با یک ماه حقوق پرستار ایرانی استقانون بهره وری در مورد پرستاران اجرا می شود؟
به قول فعالان صنفی حقوق پرستاران، یکی از علل تمایل پرستاران به مهاجرت، فشار کاری است که روی آنها بخصوص در پیک های کرونایی تشدید می شود. این در شرایطی است که اجرای کامل «قانون ارتقاء بهره وری کارکنان بالینی نظام سلامت» می توانست از این فشارها بکاهد.
سقائیان فرد در این حوزه می گوید: در قانون بهره وری، مصوب شده یک پرستار در ماه بیشتر از ۸۰ ساعت نباید اضافه کاری داشته باشد اما وقتی حقیقت را نگاه می نماییم، متوجه می شویم که از یک سو تعداد افراد مبتلا که باید از سیستم مرخصی بگیرند رو به افزایش است و از سوی دیگر، شیفت کاری بقیه پرستاران بیشتر می شود. افزایش ساعات کاری همینطور به مفهوم استراحت کمتر برای آنها هم هست. همینطور اضافه کاری هم افزایش می یابد؛ یعنی فرد به جای ۸۰ ساعت اضافه کاری به علت نبود نیرو حدود ۱۲۰ یا ۱۳۰ ساعت افزایش حضور می یابد.
در همین ارتباط، «محسن عباسی» معاون اجرایی هیات مدیره نظام پرستاری تهران به پژوهشگر ایرنا می گوید: در حوزه فعالیت ما دو قانون ارتقای بهره وری و تعرفه گذاری وجود دارد که متاسفانه حدود ۱۳ یا ۱۴ سال اجرایی نمی شد و زمستان گذشته مقرر شد اجرایی شود.
در قانون بهره وری بیان شده به تناسب سنوات خدمت، باید ساعت کار کم شود؛ یعنی از سقف ۱۷۵ ساعت به ۱۲۰ ساعت در ماه کاهش پیدا کند. همینطور در این قانون، سقف اضافه کار با توافق خود پرستار حدود ۸۰ ساعت تعیین شده است یعنی اگر پرستار نخواهد، تنها می تواند موظفی خویش را بگذراند، در حالیکه در بیمارستان ها اغلب خلاف آن اتفاق می افتد و آنها مجبور به کار در ساعات اضافه هستند.
بار اضافی بر دوش پرستاران
به قول بعضی از فعالان صنفی حوزه سلامت، پرستاران در بسیاری موارد وظایفی فراتر از مسئولیت های پرستاری را متحمل می شوند.
به قول سقائیان فرد، «پرستاران بیشتر موارد به ازای خدمتی که به بیمار عرضه می دهند و در رابطه با تخصص خودشان است، دستمزد دریافت می کنند در حالیکه خیلی از وظایفی که در عمل انجام می دهند خارج از تکلیف و وظیفه آنهاست.»
بر اساس قانون بهره وری، سقف اضافه کار با توافق خود پرستار حدود ۸۰ ساعت تعیین شده در حالیکه گفته می شود پرستاران مجبورند ساعات بیشتری را در شیفت های کاری بگذرانندوی می افزاید: خیلی از خدمات در سیستم بهداشت و درمان وجود دارد که وظیفه پزشک است تا آن کار را انجام بدهد و هزینه اش به پزشک می رسد و در نهایت آن کار هم به نام پزشک تمام می شود اما این پرستار است که در عمل آن وظیفه را انجام داده و همه این موارد، همان افزایش باری می شوند که متوجه پرستار در شیفت کاری می شود.
عباسی هم در این حوزه به پراکندگی وظایف پرستاری اشاره می کند: در دوره کرونا شاهد بودیم برای نمونه، پرستاری را که در اورژانس روزانه ۲۰۰۰ تلفن جواب می داد، راهنمایی می کرد و آمبولانس به جاهای مختلف می فرستاد، به اجبار به بیمارستانی می فرستادند تا شیفت های سخت را پرکند. چند روز پس از او خواستند کار واکسیناسیون انجام دهد؛ یعنی ۴۰ پایگاه اورژانس را تعطیل کردند تا او و کسانی مانند او کار واکسیناسیون انجام دهند. در حالیکه واکسیناسیون برعهده شبکه های بهداشت و وظیفه اصلی اورژانس نجات جان بیماران است.
همچنان که اشاره شد، مبحث دستمزد تنها عامل اثرگذار بر مهاجرت پرستاران نیست.
«نسرین رجائیان» کارشناس ارشد پرستاری و فارغ التحصیل یکی از دانشگاه های دولتی به پژوهشگر ایرنا در این حوزه می گوید: انگیزه اصلی برای مهاجرت، کم شدن میزان سختی کار و دستیابی به تسهیلات پرستاران در کشورهای توسعه یافته است. در این کشورها اغلب پرستارها از مالیات معافند و انواع خدمات اجتماعی را به علت سختی شغلشان دریافت می کنند.
موضوع دستمزد تنها عامل اثرگذار بر مهاجرت پرستاران نیست. برخی روی فشارهای محیطی و شغلی و گروهی هم بر نبود امنیت شغلی در صنف پرستاری تاکید دارندجمع بندی
پرستاران بخصوص آن هایی که در بیمارستان ها و مراکز بهداشتی قرارداد کاری محکمی ندارند، آن چنان که انتظار دارند از زیر پوشش عرضه تسهیلات و حمایت های مورد نیازشان قرار نمی گیرند.
به قول سقائیان فرد، در طول سالهای اخیر خیلی از پرستاران به بیماری کووید گرفتار و در مراکز درمانی بستری شدند. آنها در این زمان فقط از حمایت بیمه شان برخوردار بودند و هزینه ای یکسان با مردم عادی پرداخت می کردند و این در حالی بود که در محیط کار مبتلا شده بودند.
این در حالی است که هزینه های سنگینی برای تربیت پرستاران کشور پرداخت شده که به قول عباسی معاون اجرایی هیات مدیره نظام پرستاری تهران، برای هر پرستار بیشتر از یک میلیارد تومان هزینه می شود اما به به علت ضعف در مدیریت نیروی انسانی تعدادی از آنان راهی کشورهای دیگر می شوند.
در مجموع باید گفت همه گیری کرونا سبب شد تا پدیده هایی مانند مهاجرت پرستاران و معضلاتی همچون کمبود پرستار در کشور ملموس شود و بیشتر به چشم بیاید و بنابراین ضرورت متوقف ساختن روند مهاجرت پرستاران و جذب آنان در نظام بهداشت و درمانی اهمیتی بیشتر از پیش یافته است. اقدامی که با تاکید رهبر معظم انقلاب در آذرماه سال قبل برای تحقق مطالبات به حق این قشر، از جانب دولت کلید خورده و انتظار می رود، با نهایی شدن آنها، گام بلندی برای آسایش فکری و جسمی و مادی جامعه پرستاری کشور برداشته شود.
منبع: matabnama.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب