پژوهشگران پیشنهاد دادند
راهکاری برای کنترل فرسایش خاک
فرسایش بادی، یکی از مهم ترین معضلات حال حاضر کشور ما است که همه ساله موجب از میان رفتن مقادیر زیادی از خاک باارزش زمین هامی شود. پژوهشگران برای غلبه بر این پدیده، نوعی پلیمر زیستی سازگار با محیط زیست را با موفقیت آزمایش کرده اند.
به گزارش مطب نما به نقل از ایسنا، مطابق تعریف متخصصان، فرسایش بادی به مفهوم کندن، انتقال و نهشتن ذرات خاک توسط باد است. این پدیده بیشتر در مناطق خشک و نیمه خشک و بطور خاص در اراضی کشاورزی رهاشده اتفاق می افتد. فرسایش بادی علاوه بر عوامل زمین شناسی و اقلیمی مانند خشک سالی، تحت تأثیر کارهای انسانی نیز قرار دارد. از بین بردن بیش ازاندازه پوشش گیاهی محلی در اثر دامپروری و کشاورزی نادرست، می تواند سبب افزایش وقوع و شدت این پدیده شود.
خاک، منبع اصلی غبار پخش شده براثر فرسایش بادی و ریزگردهای موجود در هوا است که تبعات زیادی به همراه دارد. فرسایش خاک اثرات منفی زیادی بر منابع آب، خاک، هوا و پوشش گیاهی دارد. ازجمله این اثرات می توان به آلودگی هوا و آب رودخانه ها، کاهش حاصلخیزی و پایین آمدن قدرت خاک در نگه داشتن ریشه گیاهان اشاره نمود. بعلاوه این پدیده سبب خسارات بسیاری به محصولات کشاورزی، ساختمان ها و تأسیسات می شود. ریزگردهای حاصل از فرسایش بادی خاک، همین طور می توانند موجب افزایش بیماریهای قلبی، تنفسی و انواع سرطان ها شوند که علاوه بر کاهش سطح کیفیت زندگی، هزینه هایی نیز به دنبال دارند.
توجه به این مساله و مسائل در رابطه با آن، سبب شده تعدادی از پژوهشگران کشور از دانشگاه اصفهان و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان مطالعه ای را درباب آن انجام داده و روشی نوین را برای مهار فرسایش خاکی به کار ببرند. در این مطالعه از یک بیوپلیمر زیست تخریب پذیر بدین منظور استفاده شده است.
آن ها برای انجام این تحقیق، نمونه های خاک را از تپه های شنی دشت سجزی، واقع در استان اصفهان، برداشت کردند و بعد از ترکیب آنها با بیوپلیمر موسوم به «گوار» در نسبت های مختلف، وضعیت فرسایش آنرا بوسیله آزمایش های تونل باد در سرعت های هفت تا 15 متر بر ثانیه بررسی کردند.
نتایج این بررسی ها نشان داد که استفاده از پلیمر زیستی گوار که یک پلیمر سازگار با محیط زیست است، به خوبی می تواندبرای کنترل فرسایش بادی خاک مورد استفاده قرار گیرد.
نتایج فوق حاکی از آنست که پوسته مقاومی که به جهت پاشیدن محلول پلیمر گوار در سطح خاک ایجاد می شود، مقاومت خاک در مقابل فرسایش بادی را به شدت می افزاید. بر این اساس، افزودن مقدار دو گرم گوار بر هر مترمربع از خاک می تواند فرسایش را تا 98 درصد کم کند.
طبق این یافته ها، گوار سبب درشت تر شدن دانه بندی و بر همین اساس، کاهش مقدار فرسایش خاک و افزایش سرعت باد آستانه فرسایش از هفت به 10 متر بر ثانیه می شود.
در این خصوص، محمود هاشمی، دانشیارو پژوهشگر گروه مهندسی عمران دانشگاه اصفهان و همکارانش می گویند: «پلیمرها و به ویژه نوع خاصی از آنها با نام بیوپلیمر از موادی هستند که می توانند بعنوان مالچ مورد استفاده قرار بگیرند. بیوپلیمرها، پلیمرهایی هستند که از منابع طبیعی تولید می شوند. این مواد یا در اثر سنتز شیمیایی مواد بیولوژیکی تشکیل می گردند یا بطور کامل توسط ارگانیسم های زنده بیوسنتز می گردند».
به گفته آنها، «ازجمله این بیوپلیمرها، گوارگاماست. این ماده یک پلیساکارید است که از صمغ دانه گیاه گوار به دست می آید و بعنوان یک ماده غلیظ کننده، چسباننده و پایدارکننده در صنایع خوراکی به کار می آید. این ماده همین طور در صنایع دارویی و بهداشتی بعنوان سوسپانسیون کننده محلول ها و داروهای خوراکی به کار می رود».
بررسی های پژوهش انجام شده توسط هاشمی و سه همکار دیگرش، نشان دهنده آنست که مالچ پاشی با این بیوپلیمر سبب ایجاد سلهای با ضخامت متوسط سه سانتیمتر بر سطح خاک می شود که مقاومت خاک در مقابل فرسایش را به شدت می افزاید. بعلاوه این مالچ از لحاظ هزینه و سهولت اجرا، نسبت به مالچ نفتی برتری های قابل توجهی دارد.
این یافته های علمی پژوهشی که بعد از بررسی های میدانی، قابلیت کاربرد عمومی در زمینهای مستعد فرسایش را دارند، در «مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران» انتشار یافته اند. این مجله علمی پژوهشی متعلق به انجمن آبخیزداری ایران است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب