مبارزه علیه كارخانجات تولید مقالات جعلی و علم ساختگی-۱۰،
وحید احمدی: ما باید به گزارش نیچر بعنوان یك هشدار نگاه نماییم
به گزارش مطب نما معاون پژوهشی اسبق وزارت علوم با انتقاد از اهمیت یافتن صِرف کمیت مقالات برای پذیرش، ارتقا و دریافت تسهیلات، اظهار داشت: فارغ التحصیلان برخی دانشگاه های آمریکا با یک مقاله فارغ التحصیل میشوند اما رساله بسیار خوبی دارند. ما تمرکزمان را بر روی تعداد مقاله گذاشته ایم بنا بر این برخی از دانشجویان و اعضای هیئت علمی برای این که تعداد مقالات خودرا به عدد مورد نظر برسانند بجای این که یک مقاله قوی و باارزش از یک موضوع ارائه کنند، از همان موضوع چندین مقاله منتشر می کنند تا فقط به عدد موردنظر برسد.
دکتر وحید احمدی در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به مقاله ی نیچر درباره تخلف های علمی سیستماتیک در بعضی کشورها همچون ایران، روسیه و چین، اظهار داشت: نمی توانیم بگوییم گزارش نیچر مغرضانه است یا نه. حتی اگر فرض نماییم مغرضانه باشد، بازهم باید به آن بپردازیم. حجم مقالات در کشور بالا رفته است و با افزایش تعداد مقالات طبیعتاً ما با خطاهای علمی مواجه می شویم. به این معنا که حالا بالای ۵۰ هزار مقاله در سال تولید می نماییم که عدد بسیار قابل توجهی نسبت به جمعیت و شرایط کشور است. این تعداد بالای مقاله هم می تواند خوشحال کننده باشد و هم نگران کننده. خوشحال کننده است برای اینکه نشان دهنده حضور ما در مجامع علمی است و نگران کننده به این علت که مقالات بی کیفیت و جعلی هم می توانند در میان این ۵۰ هزار مقاله وجود داشته باشند. فرض کنید از میان ۵۰ هزار مقاله صد یا دویست مقاله مشکل داشته باشند. این نسبت در مجموع ده ها هزار مقاله، درصد معناداری نیست.
وی اضافه کرد: ما باید به این گزارش بعنوان یک هشدار نگاه نماییم. حدود هفت، هشت سال قبل هم که نیچر گزارشی از تخلفات علمی ایرانیان منتشر نمود موجب تذکری برای مسئولین ذیربط و برای ما در معاونت پژوهشی وزارت علوم شد تا لایحه پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی تهیه و در دولت و مجلس تصویب شود، چونکه ما تا قبل از این، قانونی جدی برای مقابله با تقلب در آثار علمی نداشتیم. همیشه احساس می کنم این موارد را باید فارغ از این که دشمن آنها را بیان می کند یا دوست، ارزیابی و بررسی نماییم. همان هفت، هشت سال قبل هم که گزارشی درباره ی تقلب های ایرانیان انتشار یافت، عده ای معتقد بودند که عدد اعلام شده قابل توجه نیست و ممکنست منتشرکنندگان گزارش قصد تخریب وجهه ی ایران را داشته باشند. البته که باید از لحاظ سیاسی پاسخ مناسب داده شود اما از لحاظ علمی زیرساخت ما مشکل داشت. مشکل اصلی این بود که در کشور، نظام قانونی که با تقلب علمی روبرو شود نداشتیم. خوشبختانه این فشار بیرونی تبدیل به یک زیرساخت حقوقی و قانونی شد. البته ممکنست هنوز مشکلاتی در اجرای این قانون وجود داشته باشد.
معاون اسبق وزیر علوم با بیان این که«ما الان تازه زیرساخت قانونی را ایجاد کردیم اما مشکلات اساسی که ما داریم این است که باید چالش ها، خلاها و یا انگیزه هایی که موجب می شود افراد به سمت مقالات تقلبی بروند را بیابیم و به آنها بپردازیم»، اضافه کرد: در دانشگاه، زمان استخدام و ترفیع های درون دانشگاه یا دستگاه های دولتی، موضوع مقاله بسیار جدی است. هم اکنون، خیلی از دانشجویان برای تحصیل در خارج از کشور به دنبال این هستند که رزومه ی خودرا با تعدادی مقاله پربار کنند. من شاهد بودم تعدادی از این دانشجویان، مقالات بی محتوایی را می نویسند که بعضاً ممکنست آنها را به استادان خود تحمیل کنند یا بدون اطلاع استاد چاپ کنند تا رزومه ی خودرا قوی کنند.
احمدی درباره ی انگیزه های نگارش مقاله در ایران اظهار داشت: یکی از راه های عضویت در بنیاد نخبگان و استفاده از تسهیلات آن در سربازی، نگارش مقاله است یا برای تبدیل وضعیت، ارتقای پایه و رتبه ی اعضای هیئت علمی انتشار و چاپ مقاله الزامی است. این ترفیع رتبه از دانشگاه به شرکتها هم رسیده است. از طرف دیگر ما وضعیت اشتغال مناسبی نداریم و دانش آموختگان ما برای این که درآمدی داشته باشند به نوشتن مقاله برای متقاضیانی که تعداد آنها کم هم نیست روی می آورند. علاوه بر این مدرک گرایی هم یکی از انگیزه های روی آوردن به تقلب در تولیدات علمی است. چه برای فارغ التحصیلی دانشجو و چه برای جذب استادان تعداد مقالات ملاک است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس افزود: تعداد زیاد دانشجویانی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی در دانشگاه های دولتی و غیردولتی پذیرفته می شوند در این میان قابل توجه است. تعدادی از این پذیرش ها جنبه ی درآمدزایی پیدا کرده است و برخی دانشگاه ها علناً اعلام می کنند مقاطع کاردانی و کارشناسی برای آنها درآمدی ندارد و ترجیح می دهند در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشجو بگیرند. برخی از دانشگاه ها، ۵۰-۶۰ درصد ظرفیت خودرا به دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری اختصاص داده اند. این ضربه ی بزرگی است برای اینکه هم به نظام آموزشی لطمه زده است و هم موجب می شود تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی یک استادی افزایش یابد و همه ی این دانشجویان نیاز به ارائه مقاله دارند. دانشجویان استادی که تعداد دانشجویانش زیاد باشد و نتواند بر آنها نظارت کند چون وقت کافی جهت استفاده از راهنمایی های استاد راهنما را ندارد، ممکنست به تقلب روی آورند.
به گفته ی وی، در کشورهای دیگر نیز این معضل وجود دارد. مثلا در چین، پزشکان برای گرفتن برخی امتیازات مجبور هستند مقاله عرضه کنند به سبب اشتغال جدی در حوزه بهداشت و درمان فرصت نمی کنند کار علمی آکادمیک انجام دهند در نتیجه دست به دامن شرکتها برای تولید مقاله می شوند.
این استاد دانشگاه اشاره کرد: در علوم پزشکی نیز، نظام بهداشت و درمان با آموزش مختلط شده است و یک قانون واحد برای پزشکی که باید در فضای آکادمیک فعالیت کند و مقاله بنویسد با استادی که به بیمارستان می رود وجود دارد، که این امر امکان تخلف و تقلب را بسیار بیشتر می کند.
احمدی در ادامه با اشاره به لزوم آگاهی دادن به استادان و دانشجویان کشور درباره ی مصادیق تقلب علمی اظهار داشت: خیلی از دانشجویان و دانشگاهیان، مصادیق تخلف های علمی و میزان جرم آنها را نمی دانند. ما باید به دانشجویان و دانشگاهیان آگاهی دهیم و در دانشگاه ها کارگاه ها و نشست هایی برپا شود تا مصادیق تقلب آموزش داده شود. باید بین مجلات ارتباط باشد تا اگر فردی در تولیدات علمی تقلب کرد، وی را در فهرست سیاه قرار دهند. به این ترتیب، پژوهشگران خواهند دانست اگر تقلب کنند دیگر نمی توانند به هیچ مجله ای، مقاله عرضه کنند. بطور کلی وقتی حجم مقالات افزایش می یابد بطور قطع خطا در آن رخ می دهد اما اگر این مساله را در کنار تشویق به حضور در مجامع علمی جهانی بگذاریم، نتیجه می گیریم باید زیرساخت ها، آگاهی رسانی ها و ابزارهای لازم برای جلوگیری از تقلب را گسترش دهیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با انتقاد از اهمیت یافتن صِرف کمیت مقالات برای پذیرش، ارتقا و دریافت تسهیلات اظهار داشت: ملاک اهمیت تعداد مقاله را باید حذف نماییم اما طبیعتاً نیازمند این هستیم که دقت بیشتری بر روی تولیدات علمی افراد و ارزش آنها گذاشته شود. برخی از مجلات برای این که از تخلفات جلوگیری نمایند از افراد می خواهند دقیقاً ذکر کنند کسانی که اسامیشان در مقاله آمده بطور دقیق چه قسمتی از کار پژوهشی را انجام دادند و یا اینکه آنها را ملزم به ارائه ی داده های خام مورد استفاده در مقاله می کنند.
دکتر احمدی در آخر اظهار داشت: البته این ها به همراه استفاده جدی و الزامی از نرم افزارهای مشابهت یاب و کوشش برای توسعه هوشمندسازی آنهاست. برخی از مجلات بسیار معتبر علاوه بر داوری دقیق و سختگیرانه مقالات گروه هایی تخصصی را برای شناسایی تقلب های سیستماتیک و سازمان یافته بکار گرفته اند. البته در اینجا باید بر نقش بسیار اثرگذار انجمن های علمی و NGOها اصرار کرد که می توانند با ایجاد فضای علمی و اطلاع رسانی مناسب و یا راه اندازی کمپین های آگاهی رسانی با تخلف و تقلب علمی درابعاد مختلف مقابله کنند. با این رویکردها می توان امیدوار بود که میزان تقلب های علمی کاسته شود.
منبع: matabnama.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب