نخبگان ایرانی در قله های علمی جهان
مطب نما: متخصصان ایرانی که از شرایط نخبگانی برای تحصیل در دانشگاه های مطرح جهان برخوردار بودند، با به کارگیری علم خود در بستر شرکت های دانش بنیان جهان، توانسته اند مرزهای علم و فناوری را جابه جا کنند و در بزرگترین شرکت های هایتک دنیا به مدیریت عالی برسند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، گروهی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد، لیست دانشمندان دو درصد برتر دنیا را برمبنای داده های پایگاه علمی اسکوپوس استخراج کرده اند. پایگاه اسکوپوس «Scopus» وابسته به ناشر الزویر «Elsevier» بزرگترین پایگاه نمایه های استنادی جهان است. تازه ترین بروزرسانی «فهرست دانشگاه استنفورد» در مهرماه ۱۴۰۲ مقارن با اکتبر ۲۰۲۳ انتشار یافته است. این لیست عملکرد استنادی نویسندگان را به ازای بروندادهای پژوهشی انتشار یافته آنان در بازه زمانی ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۲ در ۱۷۴ رشته تحلیل کرده و نویسندگان و پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان را معرفی کرده است.
دو هزار پژوهشگر ایرانی جزو دو درصد از پژوهشگران برتر جهان
در لیست پژوهشگران پُراستناد دو درصد برتر جهان، برمبنای عملکرد استنادی یک ساله در سال ۲۰۲۲، تعداد ۲۱۳۸ پژوهشگر با وابستگی سازمانی جمهوری اسلامی ایران در بین تعداد کل ۲۱۰.۱۹۸ پژوهشگر بین المللی حضور دارند. در بین دانشگاه های کشور نیز دانشگاه تهران با تعداد ۱۰۶ پژوهشگر در صدر قرار دارد و پزشکی بالینی در لیست عملکرد یک ساله و مهندسی در لیست عملکرد دوران خدمتی دارای بیشترین محقق هستند. همین طور ۳۴ پژوهشگاه، دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی و مرکز تحقیقاتی وابسته به وزارت علوم، دارای یک محقق برتر و از میان مؤسسات وابسته به وزارت بهداشت نیز ۱۱ مورد دارای یک محقق برتر هستند.
مشهورترین نخبگان ایرانی در جهان
از معروف ترین ایرانیانی که در جابه جا کردن مرزهای علم و فناوری نقش موثری داشته اند، می توان به افراد زیر اشاره کرد:
۱) پروفسور مجید سمیعی جراح برجسته و متخصص بیماریهای مغز و اعصاب و رییس افتخاری اتحادیه جهانی جراحان مغز و اعصاب است، همین طور وی ریاست بیمارستان خصوصی علوم عصبی هانوفر در آلمان را بر عهده دارد که خود بنیان گذار آن بوده است.
۲) امید کردستانی مدیر تجاری سهامدار و معاون ارشد گوگل«Google» بوده است، وی از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ رییس اجرائی هیأت مدیره توییتر بود و از سال ۲۰۲۲ به عنوان رئیس هیأت مدیره شرکت پیرسون فعالیت می کند.
۳) حسین اسلامبولچی مبتکر، مخترع و نویسنده ایرانی تبار اهل ایالات متحده آمریکا است، وی مدیر ارشد فناوری اطلاعات شرکت ای تی اند تی«AT&T» تا سال ۲۰۰۵ بود، او در فهرست ۱۰۰ فارغ التحصیل برتر تاریخ دانشگاه کالیفرنیا قرار دارد و دارنده بیش از ۱۱۴۵ ثبت اختراع نیز است.
۴) انوشه انصاری کاوشگر، مهندس و کارآفرین ایرانی - آمریکایی و رییس انجمن گردانندگان شرکت فناوری ارتباط از راه دور«TTI» است، وی نخستین زن توریست فضایی ایرانی تبار است که به فضا سفر کرده است و چهارمین نفری است که هزینه سفر فضایی خودرا پرداخت کرده است. جامعه ملّی فضایی آمریکا سال ۲۰۱۵ جایزه «پیشگام فضا» را به انصاری، اولین زن توریست فضایی اهدا کرد.
۵) فریار شیرزاد دانش آموخته دانشگاه مریلند و دکترای حقوق دانشگاه ویرجینیا است که مدت ۷ سال از طرف حزب جمهوری خواه آمریکا در کمیته مالی سنای ایالات متحده آمریکا خدمت کرد، او از ۲۰۲۱ مدیر ارشد سیاستگذاری کوین بیس بوده است.
۶) جمشید دلشاد شهروند آمریکایی ایرانی الاصل است که در ۷ فروردین ۱۳۸۶ به مدت یک سال به مقام شهرداری بورلی هیلز برگزیده شده و در اسفند ۱۳۸۸ باردیگر به آن مقام انتخاب شد، دلشاد اولین فرد ایرانی تبار در تاریخ است که به شهرداری یکی از شهرهای آمریکا انتخاب شده است.
۷) امیر مجیدی مهر مدیر ارشد مهندسی شرکت سونی میکروسیستمز«Sony Microsystems» در سن خوزه ی کالیفرنیا است که در آن، مسئول توسعه ی ایستگاه های کاری بود که با سابقه ۱۳ ساله توانست به کمپانی مایکروسافت وارد شود، تیمی که سرپرستی آنرا مجیدی مهر بر عهده دارد، توسعه و پیاده سازی فناوری رسانه های دیجیتالی صدا و تصویر را در نرم افزارهای مختلف تحت ویندوز بر عهده دارد.
۸) توفیق موسیوند مهندس پزشکی ایرانی، استاد جراحی دانشکده پزشکی اتاوا و مخترع اولین قلب مصنوعی جهان در داخل بدن انسان بود، او برای اولین بار موفق به تولید پمپ مصنوعی قلب شده بود که قادر بود خون را پمپاژ کرده و در پروسه جراحی قلب، امکان تنفس را برای بیمار فراهم سازد، او عضو افتخاری فرهنگستان علوم پزشکی ایران نیز بود که در ۱۷ دی ۱۴۰۲ درگذشت.
۹) ماریا خرسند مدیر ارشد اجرائی و کارآفرین ایرانی اهل سوئد است، وی در مدتی که مدیرعامل شرکت اریکسون در سوئد بود، موفق شد به یکی بنیان گذاران فناوری بلوتوث بدل شود، خرسند هم اکنون مدیریت تولید سخت افزار شرکت دل در سوئد را بر عهده دارد.
۱۰) پروفسور لطفی علی عسکرزاده استاد بازنشسته دانشگاه برکلی کالیفرنیا و مبدع نظریه منطق فازی، کامپیوتر هوشمند و بنیانگذار نسل سوم کامپیوتر در جهان است، نوآوری های وی امکان پذیری یک پارادایم تازه در هوش مصنوعی را تبیین و رئوس کلی آنرا ترسیم کرده است.
۱۱) بیژن داوری یک آمریکایی ایرانی تبار است که نایب رییس ارشد مرکز تحقیقاتی تامس واتسن شرکت آی بی ام است. بیژن داوری دارنده مدرک دکتری در حوزه الکترونیک از دانشگاه پلی تکنیک رنسیلر و دارای بیش از ۷۰ مقاله علمی است. وی از سال ۱۹۹۶ به عنوان یکی از کارمندان برجسته شرکت آی بی ام عنوان شد و سپس در سال ۱۹۸۸ به عنوان معاون ارشد این شرکت انتخاب گردید.
۱۲) مهندس فرزاد ناظم کارهای شغلی خودرا در سال ۱۳۶۴ شروع کرد و به شرکت اوراکل پیوست، طی ۱۰ سال کار در این شرکت توانست در نقش هایی چون معاون رسانه ای و معاون ارشد بخش وب سرور ظاهر شود،. فرزاد سپس در ۱۳۷۵ به یاهو پیوست و به مدت ۱۱ سال مدیر فنی شرکت یاهو بود و بدین سان یکی از طولانی ترین دوره های ابقا در سمت مدیریت در آن شرکت را دارا است، وی در ۱۳۸۶ از مقامش در یاهو کناره گیری کرد.
۱۳) علی جوان فیزیک دان و مخترع ایرانی بود که اولین لیزر گازی هلیوم - نئون جهان ساخته وی است. او استاد بازنشسته دانشکده فیزیک دانشگاه ام آی تی و ساکن ایالات متحده آمریکا بود، وی به عنوان دوازدهمین نابغه زنده دنیا توسط نشریه دیلی تلگراف انتخاب شد، جوان شهریور سال ۹۵ درگذشت.
۱۴) سینا تمدن متولد سال ۱۳۳۵ در تبریز و فارغ التحصیل در دانشگاه پردیو آمریکا است. استیو جابز او را در سال ۱۹۹۷ به شرکت اپل آورد و قائم مقام مدیرعامل بخش برنامه های کاربردی شرکت اپل بود، وی از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ معاون مدیرعامل در شرکت دیگر استیوجابز یعنی نکست بود.
۱۵) پیر امیدیار بنیان گذار و رییس ای بی«e-bay» وب گاه مخصوص حراج و خرید و فروش اینترنتی و یک کارآفرین و نیکوکار ایرانی - فرانسوی است. وی در سال ۱۹۹۸ میلادی و در سن ۳۱ سالگی به عنوان ثروتمندترین فرد ایرانی در جهان شناخته شد. بر پایهٔ اطلاعات فوربز در سال ۲۰۲۳ وی ۲۴۵امین شخص ثروتمند در جهان، ۶۵ مین شخص ثروتمند در ایالات متحده آمریکا و ثروتمندترین شخص ایرانی در جهان است.
۱۶) آزاده تبازاده دانشمند فضایی و دارنده PHD شیمی فیزیک از دانشگاه استنفورد کالیفرنیا است. وی جوایز خیلی از جمله مدال اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا در سال ۲۰۰۱ را دریافت کرده و در سال ۱۹۹۹ جایزه ریاست جمهوری برای دانشمندان و مهندسان را دریافت کرده است. این جایزه بالاترین افتخار اعطا شده توسط دولت ایالات متحده به دانشمندان و مهندسان برجسته است.
علم نخبگان مهاجر در خدمت مسائل کشور
«سیدسلمان سیدافقهی» قائم مقام بنیاد ملی نخبگان چند روز اخیر از افزایش تعامل این بنیاد با شورای عالی ایرانیان خارج از کشور در امتداد انتفاع از توان نخبگان ایرانی آگاهی داد و اظهار داشت: «جمع زیادی از نخبگان مهاجر حتی آن دسته از نخبگانی که به کشور بازنمی گردند، نیز آماده هرگونه همکاری برای رفع مسائل و چالش های کشور هستند که این فرصت بسیار مهمی برای نیل به اهداف تعیین شده است. بنا بر این بنیاد ملی نخبگان با تعامل شورای عالی ایرانیان خارج از کشور، تلاش دارد تا با استفاد از ظرفیت نخبگان مهاجر چه در لایه بازگشت به کشور و چه در لایه استفاده از ظرفیتهای علمی، فکری و مشاوره ای، کشور را منتفع کند.»
وی با اشاره به موضوع مهاجرت نخبگان نیز، اظهار داشت: «به دلیل نبود آمار دقیق و همین طور فقدان تعریف دقیق از مهاجرت، فضای رسانه ای کشور در موضوع مهاجرت نخبگان، بسیار آشفته است و از سویی مساله رصد نخبگان برون سپاری شده بود. این مساله بطور خاص در موضوع مهاجرت کادر درمان و پزشکان نیز وجود داشت، اما در دور جدید، بنیاد ملی نخبگان با تشکیل رصدخانه نخبگان و همین طور با همکاری دستگاهها و نهادهای مختلف دولتی، حاکمیتی و نظارتی، نه فقط آمار و اطلاعات دقیقی از مهاجرت نخبگان به دست آورده است، بلکه با اطلاعات دقیق می داند چه تعداد از این افراد مشغول تحصیل و چه تعداد مشغول کار هستند، همین طور بررسی راه های استفاده از ظرفیت و توانمندی ایشان در رفع مشکلات کشور، یکی دیگر از ماموریت های اصلی رصدخانه نخبگان است.
«ناصر باقری مقدم» قائم مقام سابق رییس بنیاد ملی نخبگان در فروردین ۱۴۰۱ نیز اعلام نموده بود که ۲۵۰۰ نخبه ایرانی از متخصصان ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا بوسیله سامانه ای با نام «آی کانکت»(سامانه درخواست متخصصان و کارآفرینان غیرایرانی) عضو هیات علمی دانشگاه های کشورمان شدند یا شرکت دانش بنیان در ایران ایجاد کردند.
پروژه سربازی و تاسیس شرکت دانش بنیان برای نخبگان ایرانی خارج از کشور
«سیدعلی حسینی» معاون گسترش روابط علمی مرکز تعاملات بین المللی معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری از مزیت های سامانه کانکت پلاس برای نخبگان خارج از کشور آگاهی داد و اظهار داشت: «فردی که عضو هیات علمی یکی از ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا است یا در ایران المپیادی و نفر برتر کنکور بوده است و هم اکنون در خارج از کشور از یک شغل دائم برخوردار است، مشمول دریافت پروژه علمی بجای خدمت سربازی خواهد بود، در این راستا، امسال ۱۷۰ تا ۱۸۰ پروژه تعریف کرده ایم که همه پروژه ها لبه ی دانش هستند.»
وی ادامه داد: «علاوه بر پروژه سربازی، اعطای امتیاز تاسیس شرکت به متخصصان ایرانی که در خارج از کشور ساکن هستند، از دیگر مزیت های این سامانه است، در همین راستا افرادی که در ایران شرکت ایجاد کنند و یک محصولی را توسعه دهند، حمایت های ویژه ای را دریافت خواهند کرد، مثل گرنت ۵۰۰ میلیون تومانی که با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی این پروژه به انجام می رسد که البته از داوری سختگیرانه تکنیکال و مالی برخوردارست.»
بازگشت ۳۷۰۰ ایرانی از دانشگاه های برتر جهان
معاون گسترش روابط علمی مرکز تعاملات بین المللی معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری، افزایش تعامل با نخبگان خارج از کشور را مثبت دانست و اشاره کرد: «سامانه کانکت پلاس امروز به یک ثباتی رسیده است و تعداد پنج، شش درخواست همکاری در روز دریافت می نماییم که این عدد نسبت به سال پیش دو برابر شده است و بوسیله انجمن های تخصصی ای که در اروپا هستند هم، می کوشیم تا برنامه خودرا ارائه نماییم، در سویس، آلمان، اتریش، انگلیس، کانادا و آمریکا شبکه هایی داریم و دیتا بانک مشخصی هم تهیه کرده ایم و در مجموع ۱۲ هزار نفر در خارج از کشور با ما تعامل می کنند، ما در چند سال قبل چیزی حدود ۹ هزار همکاری داشته ایم اما سه هزار و ۷۰۰ مورد جذب و بازگشت نخبگان داشته ایم.»
حسینی درباره ی ارتباط میان صنعت و نخبگان خارج از کشور، به نکاتی پرداخت و تشریح کرد: «از دیگر برنامه های ما در کانکت پلاس ایجاد ارتباط میان متخصصان ایرانی خارج از کشور با بدنه صنعتی است. در این جهت با چند شرکتی که طرح های تحقیق و توسعه را در اولویت خود دارند؛ مثل شرکت پویندگان، فناب، پارسا پلمیر و سیناژن توافق نامه هایی را انجام داده ایم تا بسیاری از این متخصصان را به این شرکتها منتقل نماییم و اسم این طرح را ایمپکت یعنی تاثیرگذاری گذاشته ایم.»
باتوجه به ظرفیت علمی نخبگان ایرانی در دانشگاه ها و شرکت های علمی مطرح جهان، می توانیم در امتداد توسعه فناوری کشور و خودکفایی در تولید قطعات صنعتی، از توانمندی های دانشگاهی متخصصان ایرانی تبار در جهان استفاده نمائیم، که سامانه کانکت معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری مسیر خوبی را برای همکاری با ایرانیان خارج از کشور و بازگشت آنها به کشورمان باز کرده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب