در قالب یك پژوهش بررسی شد
سیاست های فضای دانشجویی
مطب نما: پژوهش «بررسی و مطالعه فضای دانشجویی كشور در سپهر انقلاب اسلامی و ارائه سیاست ها و راهكارهای نهادینه سازی آن» از طرف مجید فولادیان (مجری طرح)، محمدرضا جوادی یگانه (ناظر طرح) نادر صنعتی و علی یوسفی (مشاورین طرح) و با تلاش دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر گردید.
به گزارش مطب نما به نقل از ایسنا، در مقدمه این پژوهش ذكر شده است كه محیط دانشگاه و فضای دانشجویی ازجمله عناصر تأثیرگذار بر فرهنگ هر جامعه است و تأثیر مثبت و مطلوب دانشگاه و دانشجو بر جامعه، در گرو فعلیت یافتن هویت واقعی و مطلوب دانشگاه و به تبع آن دانشجو است.
این عنصر، سهم مهمی در سازندگی و هدایت جامعه برعهده دارد چونكه پیشرفت و تعالی جامعه اسلامی نیازمند علم و تعهد است و حاكمیت علم و تعهد، نیاز به فضای مناسب فرهنگی و اخلاقی دارد.
با بررسی سخنان و آرای مقام معظم رهبری در این پژوهش درباب دانشگاه و دانشجویان، مهمترین خاصیت ها و فاكتورهای دانشگاه اسلامی و دانشجو بیان شده است كه سه دسته از مفاهیم درباب دانشجویان قابل تأمل است:
دانشجو كیست؟ یا توصیف دانشجو آنگونه كه مطلوب است (تعریف موقعیت دانشجویی مطلوب):
پیشرو، زبده، با نشاط، پذیرای حرف و استدلال تازه، تأثیرگذار بودن روی خانواده، جامعه و محیط، اصلاح طلب بودن، جوان و دارای شور و احساس جوانی، آینده كشور در دست اوست.
صفاتی كه دانشجو برای كمال خود به آن نیازمند است (بایدهای موقعیت دانشجویی):
در سازندگی آینده جامعه نقش مؤثر داشته باشد، خوب درس بخواند، در محیط دانشگاه یكپارچگی خودرا حفظ كند (وحدت داشته باشد)، به علم و روحیه انقلابی - اسلامی حداكثر اهمیت را بدهد، با ایمان باشد، به مسائل سیاسی آگاه باشد، قدرت تحلیل سیاسی داشته باشد تا فریب نخورد، خودرا مسلمان نگه دارد و روح دینی را در دیگران بدمد، در بحث سیاسی جستجوگر وكاوشگر باشد، تقوا پیشه كند، به مسائل ایران و جهان اهمیت بدهد، از میان اندیشه های گوناگون با تأمل و فكر، درست ترین را برگزیند، دشمن را بشناسد و مراقبش باشد، عدالت را از تمام مسئولان مطالبه كند، علم، عدالت و آزادی را آرمان خود قرار دهد، با طلبه ها آشنا شود و با آنها احساس خویشاوندی و برادری داشته باشد، با خدا انس داشته باشد، خوب ورزش كند.
صفاتی كه مانع كمال دانشجو است (نبایدهای موقعیت دانشجویی):
در مقابل ارزشهای دینی و انقلابی بی مبالات و بی تفاوت نباشد، نسبت به نفوذ لطمه های فرهنگی هشیار باشد، مدرك گرا نباشد، به زندگی مادی توجه بیش از اندازه نداشته باشد، آلت دست جریانات سیاسی نشود (قوه تحلیل)، به لحاظ علم و احساس متعادل باشد، به هویت خویش ناآگاه نباشد و رسالت تاریخیش در مقابل خود، جامعه، تاریخ و آینده را فراموش نكند، بجای درس و مسائل دینی به امور كم اهمیت و گاه مضر نپردازد.
بدین سبب اهداف این پژوهش به شرح زیر بیان شده است:
بررسی و شناخت فضای دانشجویی مطلوب،
بررسی فضای دانشجویی موجود در دانشگاه ها،
ارائه راهكارها برای رسیدن به وضع مطلوب.
همین طور مهمترین سؤالات این پژوهش به شرح زیر بیان شده است:
فضای دانشجویی مطلوب از نظر رهبر معظم انقلاب چگونه است؟
فضای دانشجویی موجود در دانشگاه های كشور چگونه است؟
شكاف و فاصله میان وضع مطلوب با وضعیت موجود فضای دانشجویی در چه حوزه هایی و به چه اندازه ای است؟
چه راهكارهایی برای رسیدن به فضای دانشجویی مطلوب با عنایت به پتانسیل موجود وجود دارد؟
پژوهش حاضر نیز روش كیفی را اتخاذ نموده است، جهت بررسی و شناخت فضای دانشجویی موجود كشور از روش مصاحبه عمیق با اساتید صاحب نظر استفاده شده است، همین طور در جامعه آماری تعداد ۱۹ نفر از اساتید جهت مطالعه و بررسی انتخاب شده است.
بخش مربوط به نتایج یافته های این پژوهش در بیان دانشگاه مطلوب با در نظرگرفتن اهداف نظام و بر طبق دیدگاه های كارشناسان، به شرح ذیل آمده است:
نیروی انسانی متخصص و متعهد مورد نیاز كشور را تربیت كرده كه متمایل به ارزشهای اسلامی - انقلابی باشد و به حوزه خوش بین بوده و با آن همكاری كند، ارتباطی سازمان یافته و برنامه ریزی شده با حوزه داشته باشد، علم و تحقیقات كاربردی را به شدت پیگیری كند، دارای محیط اسلامی باشد آنگونه كه فارغ التحصیلان آن بطور كامل وابسته به دین باشند و همین طور مسئولان و متولیان این فضا نیز تدین كافی داشته باشند.
مدیران دانشگاه باید برای اسلام اصالت قائل شده و روش های علمی مناسب در حوزه را دركنار روش های مدرن وارداتی بیاموزند.
دانشگاه باید سیستم نقد درونی داشته باشد و بتواند برای كشور برنامه استراتژیك علمی فراهم آورد، در عرصه علمی جسارت علمی و نواندیشی در كنار ارتباط با مراكز علمی و تولید علم از الزامات دانشگاه است. دانشگاه باید توجه زیادی به بخش پژوهش داشته باشد و بهره وری از زمان های آموزش را سرلوحه كارهای خود قرار دهد.
میزان امكانات علمی در دانشگاه باید افزایش پیدا كند، بعنوان مثال كتابخانه ها و آزمایشگاه ها تجهیز و به روز شوند.
مسائل سیاسی دانشگاه نباید وارد جریانات سیاسی بیرون از این محیط شود و باید مستقل از هر حزب و گروهی فعالیت نموده و در امتداد حفظ استقلال خود وابسته به غرب نشود.
همین طور نتایج یافته های این پژوهش دو كاركرد عمده را برای فضای مطلوب دانشجویی ترسیم كرده است:
كاركردهای ذاتی آموزش عالی،
كاركردهای اجتماعی یا توسعه و اعتلای فرهنگی جامعه.
اما وجود «شرایط و زمینه های» گوناگون برای چنین فضایی مورد انتظار است تا اساتید و دانشجویان از رسالت حقیقی خود دور نشوند.
یكی از زمینه های نامساعد بروز مشكلات كه می توان به آن توجه كرد:
فقدان آموزشهای لازم در ارتباط با پژوهش،
ضعف مهارتهای پژوهشی لازم در بین اساتید و دانشجویان حتی در مقاطع تحصیلی بالا و نبود امكانات مناسب در جهت انجام كارهای تحقیقاتی و پژوهشی در دانشگاه ها، در كنار عدم همسویی كارهای آموزشی و پژوهشی از دیگر زمینه های مساعد بروز مشكلات در این محیط است.
وضعیت كنونی دانشگاه ها نشان میدهد كه هم اساتید و هم دانشجویان درگیر دغدغه ها و مسائل مهمتری از تدریس، تحصیل و تلاش علمی در فضای دانشگاهی هستند. در بیشتر مواقع انگیزه دانشجویان از ورود به دانشگاه كسب مدرك تحصیلی برای دستیابی به منزلت شغلی و به تبع آن منزلت اقتصادی و اجتماعی بالاتر است.
بنا بر این از چالش های عمده و رو به گسترش دانشگاه مدرك گرایی و در مقابل آن كمرنگ شدن نقش و موقعیت حقیقی دانشجو در فضای دانشگاهی و جامعه است.
به موازات چنین چالش هایی در ارتباط با دانشجویان، وجود مشغله های كاری و درگیری مادی اساتید نیز سهم عمده ای در فروكاستن دانشگاه از جایگاه مطلوب آن داشته است. عدم حمایت های مالی از اساتید و فقدان تسهیلات و امكانات لازم برای آنان باعث شده تأمین معیشت اولین اولویت بیشتر اساتید برای تدریس در دانشگاه باشد. در نتیجه عملكرد آموزشی اساتید از كیفیت مطلوب برخوردار نیست. ساعات متوالی و فشرده تدریس كه ماحصل لزوم تأمین اقتصادی می باشد، روحیه علم پژوهی و انگیزه تولید علم را از اساتید سلب كرده است. بر همین مبنا علم آموزی و آموزش علم برای دانشجو و استاد به ابزاری جهت تأمین نیازهای اقتصادی و كسب منزلت اجتماعی تبدیل گشته است.
بدین سبب در مواجهه با جامعه علمی و جامعه نخبگانی كوچكترین بی تدبیری می تواند لطمات جبران ناپذیری را حاصل كند. وجود چنین خطراتی این لزوم را آشكار می سازد كه باید از اقدامات و برنامه ریزی های غیركارشناسی و حركتهای افراطی در دانشگاه پرهیز كرد.
تدوین استراتژی های بلندمدت در حوزه های مختلف فضای دانشگاهی میتواند تا حد زیادی مانع از بروز چنین مخاطراتی شود.
تدوین بخشنامه های علمی وابسته به دانشگاه در حلقه های علمی ازجمله اقداماتی است كه می تواند فضای دانشگاهی كشور را به مسیر اصلی خود بازگرداند.
در بخش مسائل فرهنگی نیز نگاشته شده است كه باید چشم انداز آتی دانشگاه به روشنی ترسیم شود اینكه ما هم اكنون در كجا هستیم و در نهایت باید به كجا برسیم، ترسیم چنین چشم اندازی علاوه بر حوزه فرهنگ در حوزه اقتصاد و حوزه سیاست نیز باید عملی شود.
اجرای چنین هدفی باید از تجارب و دانش صاحبنظران، متخصصان، اساتید دانشگاهها و كارشناسان مربوطه استفاده گردد و در این راستا اگر افق نگاه دانشگاه، دانشجو و استاد به سمت انگیزه ها و اهداف بلندمدت سوق پیدا كند، آثار بسیار گرانقدر خواهد داشت.
بدین سبب می توان گفت فضاسازی مطلوب دانشگاه ها و محیط های دانشجویی كه ارتباط تنگاتنگی با بحث اسلامی كردن دانشگاه ها دارد، جایگاهی جدی در ترسیم روند حركت فرهنگی دانشگاههای كشور در آینده به خود مختص كرده است. به موازات چنین اقدامی كوشش برای نوآوری علمی، پژوهشی و ارتقای سطح تولید علم در كشور میتواند گام هایی اساسی در رفع شكاف میان وضع موجود و مطلوب در دانشگاه های كشور باشد.
طبق اعلام مركز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، برای كم رنگ شدن نتایج پدیده (ناكارآمدی نظام دانشگاهی) می توان استراتژی های مناسب داشت. این استراتژی ها در مقولات زیر ارائه می شوند:
نخبه گرایی: برای افزایش نخبه گرایی لازم است به نخبگان اهمیت داده شود، اساتید از نظر مالی تأمین شوند، در انتخاب استاد دقت شود، استاد مناسب تربیت شود استادی كه خلاق و مجهز به علم كاربردی باشد و تشكل های دانشجویی نیز تقویت شود.
تدوین برنامه اجرایی برای تولید علم: برنامه ریزی غیر دقیق علمی و عملی منجر به تولید علم نخواهد شد. برنامه ریزی برای تولید لازم است ابتدا متناسب با نیازها باشد. تولید علم وظیفه دانشگاه است كه باید با حوزه ارتباط داشته باشد. افزایش امكانات، ایجاد فضای آزاداندیشی در دانشگاه و تربیت روحیه انتقادی از ملزومات تدوین برنامه اجرایی برای تولید علم است.
افزایش معنویت در دانشگاه: امیدبخش بودن دانشگاه و ترسیم آینده ای روشن، انتخاب مسئولان دین دار در دانشگاه و انقلابی- اسلامی بودن دانشگاه می تواند معنویت در دانشگاه را افزایش دهد.
منبع: مطب نما
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب