شهر آینده و آینده سلامت شهروندان
مطب نما: یكی از مهمترین شاخص ها در شهر انسان محور، توجه به سلامت شهروندان بعنوان سرمایه های انسانی است؛ شهر و جامعه ای كه شهروندانی سالم و شاداب داشته باشد، به حتم روند توسعه را سرعت بخشیده و زمان رسیدن به فاكتورهای توسعه یافتگی را می كاهد.
به گزارش مطب نما به نقل از ایسنا، كاهش آلودگی های هوا در شهر، ایجاد بسترهایی برای گرایش بیشتر شهروندان به ورزش، ارتقا رفاه اجتماعی، تسهیل دسترسی ها به خدمات، تغییر دیدگاه و رونق هرچه بیشتر استفاده از وسایل نقلیه عمومی بجای خودرو های شخصی و فراهم كردن زیرساخت های مختلف یك شهر انسان محور، می تواند راهی برای رسیدن به جامعه ای با شهروندان سالم باشد.
روح الله جلیلی، عضو اتاق اتاف جهاد دانشگاهی استان فارس در چارچوب مقاله ای با عنوان "شهر آینده و آینده سلامت شهروندان"، به این مساله پرداخته است.
در این مقاله آمده است: «شاخص های جهانی سلامت نشان می دهند روند كاهش مرگ و میر و افزایش امید به زندگی طی نیم قرن اخیر، به غیر از مقاطعی خاص، همواره روندی مثبت در ایران داشته است. این دستاورد را باید به فال نیك گرفت، اما در عین حال، نباید از برخی مقولات اصلی غافل ماند.
نكته اول اینكه، قسمتی از این تغییرات، تحت تأثیر روند جهانی افزایش شاخص ها بوده است و باید با لحاظ این موضوع، به بررسی نقش سیاستگذاری های انجام گرفته در داخل كشور پرداخت.
نكته دیگر اینكه، بخش اصلی كاهش نرخ مرگ و میرها مربوط به بهبود كیفیت درمان و مراقبت در مقابل بیماری های عفونی بوده است. بدین سبب در بررسی شرایط جاری باید از این نقطه شروع، وارد تحلیل و ارزیابی شویم. تغییرات مذكور كه منجر به تغییر اساسی در ساختار جمعیتی ایران شده است، مستلزم توجه به نتایج در رابطه با آن باز خواهد بود.
افزایش نسبت افراد بالای ۵۰ سال، حاكی از تغییر نیازهای بهداشتی و مراقبتی است. برای اینكه علاوه بر ضرورت مراقبت در مقابل بیماری های عفونی، توجه جدی تر و فزاینده تر به بیماری های مزمن و در رابطه با سن لزوم پیدا می كند و تقاضای آن در سال های آتی باز همچنان رو به افزایش خواهد بود. بدین سبب ساختار سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های سلامت، مستلزم تغییرات بنیادی و متناسب با شرایط آینده است.
از سوی دیگر، با عنایت به روند سریع گسترش شهرنشینی و ظهور كلان شهرها، سیاستگذاری سلامت و سیاستگذاری شهری باید در تعامل و همراهی همدیگر شكل بگیرند. در واقع، شهر مطلوب و قابل زیست، شهری است كه سلامت روانی و جسمی شهروندانش را تأمین و تضمین كند و زندگی در آن منجر به افت وضعیت سلامت آنها نشود.
به منظور دستیابی به چنین هدفی، باید از خطای عمده ای كه بیشتر سیاست گذاران ناخواسته گرفتار آن شده اند، اجتناب كرد. یكی از مهمترین چالش های پیش روی برنامه ریزان و سیاست گذاران بطور عام و برنامه ریزان و سیاست گذاران شهری بطور خاص، این است كه آینده را مبتنی بر متغیرها و شرایط امروزی می نگرند. قسمتی از این نگرش با عنایت به محدودیت های شناختی و همین طور محدودیت دسترسی به ابزار و امكانات، قابل درك و پذیرش بوده و عملاً غیرقابل اجتناب است اما واقعیت این است كه با تعمیق شناخت از آینده، می توان با این محدودیت، مواجهه مناسب تری داشت.
در واقع، هر امر توسعه ای و سیاست گذاری، معطوف و برای آینده است و مفهوم آینده در هر اندیشه و صحبتی از توسعه مستتر است. اما آنچه موجب تفاوت رویكرد به توسعه و شكل و وسعت آن می شود، نه در تفسیر خود مفهوم توسعه، بلكه در نوع مواجهه و برداشت ما از مفهوم آینده، اتفاق می افتد. مفهوم سلامت باز كه از فاكتورهای اصلی سنجش توسعه یافتگی جوامع شمرده می شود، از این قاعده مستثنا نبوده و باید با تغییر رویكرد به آن، از محدودیت تعریف های كنونی گذر كرد و با استناد به شرایط آینده به تعریف آن پرداخت. در نتیجه، نوع سیاست گذاری شهری باز گرفتار تحول اساسی شده و از رویكرد واكنشی خارج خواهد شد.
پرسش اصلی این است كه آیا آینده امری محتوم، قابل كنترل و بسته است یا اینكه باید آنرا امری گشوده و قابل جایگزینی به حساب بیاوریم؟
رویكرد سنتی به برنامه ریزی عموماً از دیدگاه اول تبعیت كرده و همواره به دنبال كنترل و بستن آینده بوده است. نتایج چنین نگاهی را باز می توان به راحتی در وضعیت زندگی روزمره و اجتماعی شهروندان مشاهده كرد. مثلاً نوع مواجهه برنامه ریزان ما با مفهوم توسعه سلامت به سمت گسترش ساخت بیمارستان ها در مراكز پرتردد و شهرهای بزرگ بوده است و در گزارش دهی ها عموماً یكی از ملاك های موفقیت، تعداد تخت بیمارستانی است كه افزوده می شود و با وجود تلاش مستمر برای افزایش ظرفیت در طراحی، همواره در عمل با كمبود تخت و پزشك روبه رو شده ایم. با عنایت به اینكه این رویكرد، ماهیتی واكنشی و وابسته به شرایط كنونی دارد، همواره هر چاره ای باز نمایش شود، در نهایت، پاسخی به مسائل گذشته محسوب خواهد شد و چرخه مستمر مشكلات تداوم خواهند داشت.
اما در رویكرد دوم، بجای محتوم دانستن مواجهه با مسائل و مشكلات مشخص و همین طور حتمیت روش های مواجهه با این مسائل، از سویه ای دیگر به ماجرا نگریسته و تلاش می شود همواره جایگزین های بیشتری تعریف و نمایش شود. مثلاً در این رویكرد، دیگر در تعریف شهر توسعه یافته، لزوماً حضور بیمارستان مراقبتی در مركز شهر یا در كنار خیابان های اصلی بعنوان شاخصه توسعه یافتگی قلمداد نمی گردد و ضرورتی وجود ندارد كه حتما خدمات مراقبتی بیمارستانی در مراكز پرجمعیت ساخته شوند. برای اینكه تصور این است كه خدمات مراقبتی باید منجر به حواشی جانبی همچون ترافیك شهری و اختلال در سایر خدمات شهری نشود، بلكه باید به شكلی باشد كه بیمار طی استراحت در بیمارستان از آرامش كامل برخوردار بوده و از مسائلی مانند آلودگی هوا و صوتی دور باشد.
در چنین رویكردی، پرسش این است كه چگونه می توان سالم و شاد زیست و مبتنی بر آن به شرایط و امكانات كنونی رجوع كرده و به تغییر آن پرداخته می شود.
اما چه چیزی آینده زندگی شهری را شادتر و سالم تر می سازد؟
اگر بخواهیم با متغیرهای كنونی و چالش هایی كه امروزه در كلان شهرها با آن مواجهیم به مقوله سلامت بپردازیم، لاجرم چاره ها باز همین هایی می شود كه حالا به اجرا درمی آید، مانند افزایش ظرفیت تخت های بیمارستانی، افزایش سریع پذیرش دانشجویان پزشكی و …. پیامد این چاره ها باز در سال های اخیر مسائلی مانند بیكاری پزشكان، كاهش كیفیت و دانش پزشكان و كاهش برخورداری آنها از خدمات مناسب آموزشی و در ادامه افزایش لطمه ها و چالش های مترتب بر آنها خواهد بود.
در مقابل این رویكرد واكنشی، رویكرد و اندیشه كنش گرا و پیشرو، محور را وابسته به وقوع مسائل و پاسخ به آنها نمی كند، بلكه نتایج مطلوب خودرا مشخص كرده و مبتنی بر آن، به تدوین شیوه های عمل متناسب با آن پرداخته می شود. شهری زیست پذیر كه در آن فعالیت های شهری و روزمره منجر به افزایش سطح سلامت شده و فرایندها و فعالیت ها لطمه كمتری به سلامت شهروندان می رساند. دسترسی به خدمات شهری به شكل عادلانه تری توزیع شده باشند و شرایط تولید آلودگی، پسماند و بیماری در حداقل ممكن آن باشد.
چنین تصویری از شهر مطلوب، مستلزم ذهنی باز در برنامه ریزی و سیاستگذاری بوده و دستیابی به آن بوسیله تعریف مجدد مفاهیم پایه، ابزارها، اهداف و چشم اندازهای توسعه ای امكان پذیر خواهد شد.
سیاستگذار شهری دیگر صرفاً به دنبال حل مسائل جاری نخواهد بود، بلكه رویكردش این است كه چگونه عمل كند كه شهروندان در طول زمان پویایی و نشاط خودرا حفظ نموده و گرفتار بیماری و ناتوانی های حاد و مستمر نشوند. در عین حال، فعالیت های روزمره به روشی صورت بندی شده است كه انجام آنها علاوه بر دستیابی به اهداف مشخص خود، منجر به ارتقای سلامت و بهداشت جامعه و شهروندان باز می شود. "
منبع: مطب نما
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب